6 stycznia 1979 r. sakrę biskupią otrzymał od Ojca Świętego w Bazylice św. Piotra w Rzymie śp. kardynał Franciszek Macharski. Był pierwszym pasterzem konsekrowanym przez Jana Pawła II.
Franciszek Macharski urodził się 20 V 1927 w Krakowie w domu przy ul. Wyspiańskiego 11 (parafia św. Szczepana) w rodzinie kupieckiej, jako syn Leopolda i Zofii z Peców. Sakrament chrztu św. otrzymał 26 VI 1927. Edukację rozpoczął w Szkole Ćwiczeń (powszechnej) przy Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim przy ul. Straszewskiego, gdzie w roku 1939 ukończył szóstą klasę i zdał egzamin do Państwowego Gimnazjum nr III im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. W okresie okupacji kontynuował kształcenie w ramach tajnych kompletów (1939-1944), łącząc je z nauką w oficjalnie funkcjonującej Szkole Handlowej.
Dla uniknięcia wywozu na przymusowe roboty w głąb Rzeszy podjął pracę fizyczną w Generalnej (Głównej) Dyrekcji Monopoli (powołana do istnienia 1 XI1939, miała siedzibę przy ul. Skarbowej 1), pozostając tamże zatrudniony do początku roku 1945. Po uwolnieniu miasta spod rządów nazistowskich ukończył już jawnie naukę w zakresie szkoły średniej, uzyskując 24 V 1945 świadectwo dojrzałości w II Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego. Sakrament bierzmowania otrzymał z rąk miejscowgo sufragana, biskupa Stanisława Rosponda, przyjmując wtenczas imię Stanisław.
Wykrystalizowane w dobie okupacji powołanie kapłańskie zaowocowało wstąpieniem Franciszka Macharskiego we wrześniu 1945 do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Równcześnie został on immatrykulowany na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, na którym studiował w latach 1945/46-1949/50. W tym okresie uczęszczał na zajęcia akademickie prowadzone m.in. przez ks. dra Juliana Groblickiego (homiletyka) i ks. dra Stanisława Smoleńskiego (ascetyka i mistyka), późniejszych jego sufraganów po objęciu przezeń stolicy św. Stanisława (i zarazem współkonsekratorów).
Na kapłana wyświęcony został 2 IV 1950 w krakowskiej bazylice św. Franciszka z Asyżu w Krakowie przez księcia metropolitę kardynała Adama Stefana Sapiehę, a pół roku później, w listopadzie 1950, objął swą pierwszą (i jak się miało okazać jedyną) placówkę duszpasterską – wikariat w parafii śś. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Kozach koło Bielska (obecnie diecezja bielsko-żywiecka). Pracował tam do roku 1956. W tym czasie przedłożył na Wydziale Teologicznym UJ pracę magisterską nt. «Obiektywistyczna interpretacja bezpośrednich danych świadomości w ujęciu o. J. Gredta OSB i ks. J. Tonquedeca» (promotor ks. prof. Kazimierz Kłósak), na podstawie której uzyskał 23 VI 1951 tytuł magistra teologii. Dla pogłębienia specjalizacji skierowany został w roku 1956 na studia na Wydziale Teologicznym uniwersytetu we Fryburgu Szwajcarskim, gdzie w roku 1961 obronił napisaną pod kierunkiem ks. prof. Franciszka Ksawerego Hornsteina pracę doktorską nt. “Duszpasterstwo we współczesnym Kościele”, otrzymując doktorat z teologii pastoralnej.
Po powrocie do kraju Franciszek Macharski ustanowiony został ojcem duchownym Arcybiskupiego Seminarium Duchownego (jego rektorem również od roku 1961 był ks. dr Eugeniusz Florkowski), a w rok później (1962) przeszedł na funkcję profesora tamże teologii pastoralnej i homiletyki. Te same przedmioty wykładał również w mieszczącym się w Krakowie Częstochowskim Seminarium Duchownym a w latach 1965-1968 był przez krótko pracownikiem naukowym (adiunktem) na Wydziale Teologicznym (Katedra Homiletyki) Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Poprzednio w latach 1963-1965 pełnił także obowiązki sekretarza generalnego Polskiego Towarzystwa Teologicznego w Krakowie (za prezesury ks. drą Stanisława Grzybka). Należał do Archidiecezjalnej Komisji Liturgicznej i Rady Kapłańskiej, będąc nadto zaangażowany w kurii metropolitalnej w Wydziale Duszpasterskim. W latach 1966-1978 był również sekretarzem Komisji Episkopatu Polski ds. Apostolstwa Świeckich, a w roku 1977 został członkiem Komisji Episkopatu Polski „Iustitia et Pax”. W roku 1971 (30 IX – 6 XI) uczestniczył u boku kardynała Karola Wojtyły w Synodzie Biskupów w Rzymie, poświęconym posłudze kapłańskiej i sprawiedliwości w świecie, jako audytor. Natomiast w ramach II Synodu Duszpasterskiego Archidiecezji Krakowskiej przewodniczył Franciszek Macharski Komisji ds. Pastoralno-Socjologicznych.
Uprzednio już, w roku 1970, objął po ks. Eugeniuszu Florkowskim (1989) przełożeństwo w Arcybiskupim Seminarium Duchownym jako rektor, które sprawował do nominacji biskupiej. Wkrótce też obdarzony został 18 XI 1971 przez papieża Pawła VI godnością kapelana honorowego Jego Świątobliwości, natomiast 31 I 1977 archikatedralna kapituła na Wawelu obrała go do swego składu. Przewidywany w pewnym momencie na ordynariusza diecezji opolskiej, wakującej po śmierci biskupa Franciszka Jopa (24 IX 1976), niegdysiejszego współkonsekratora Karola Wojtyły, po wyborze tego ostatniego na Stolicę Piotrową (16 X 1978) został Franciszek Macharski w dwa miesiące później prekonizowany 29 XI 1978 arcybiskupem-metropolitą krakowskim.
Rządy w archidiecezji objął kanonicznie już 30 X 1978, gdy natomiast święcenia biskupie przyjął 6 I 1979 w bazylice św. Piotra w Rzymie z rąk Ojca św. Jana Pawła II, któremu asystowali w tym obrzędzie dwaj biskupi pomocniczy z Krakowa: Julian Groblicki i Stanisław Smoleński. Ingres do bazyliki archikatedralnej na Wawelu odbył Franciszek Macharski 28 I 1979, tego też dnia wydając list pasterski na rozpoczęcie posługi biskupiej, w którym pisał m.in.: „W uroczystość Trzech Króli 1979 roku nasz umiłowany Ojciec
Święty Jan Paweł II udzielił mi święceń biskupich i ustanowił mnie arcybiskupem-metropolitą krakowskim. W swej miłości dla Kościoła krakowskiego pragnął, ażeby nowy biskup krakowski, jego następca, szedł do grobu św. Stanisława od grobu św. Piotra, ze wzgórza watykańskiego na wzgórze wawelskie, z serca chrześcijaństwa do katedry krakowskiej, w której bije serce Polski. […] A w czasie audiencji dla nas, przybyszów z Archidiecezji, przekazał swemu następcy umiłowany przez siebie krzyż biskupi kardynała Sapiehy, który nosił w dniu swej elekcji i na inauguracji pontyfikatu, a także w Trzech Króli w czasie [udzielania] święceń biskupich”.
W pół roku później, 30 VI 1979, kreowany został Franciszek Macharski kardynałem – prezbiterem tytułu S. Ioannis ante Portam Latinam, na pierwszym konsystorzu odbytym przez Jana Pawła II (wtenczas birety kardynalskie otrzymali również m.in. arcybiskupi Agostino Casaroli i Władysław Rubin). Ingres kardynalski do archikatedry na Wawelu odbył 8 VII 1979, a swój tytularny kościół kardynalski w Rzymie, w poprzednich wiekach trzykrotnie już powierzany polskim kardynałom, mianowicie Bernardowi Maciejowskiemu, Janowi Kazimierzowi Denhoffowi i Edmundowi Dalborowi, objął 11 XI 1979. Powołany został następnie na członka watykańskich kongregacji ds. duchowieństwa (1979), wychowania katolickiego (1980), biskupów (1983) oraz instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego (1989), a od roku 1984 należy także do Rady Kardynałów i Biskupów.
Nagrody, odznaczenia, tytuły: doktoraty honoris causa: Fu Jen Catholic University, Taipei, Taiwan (1989), Adamson University, Manila, Filipiny (1989), Akademia Teologii Katolickiej w Warszawie (1992), Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (2000), Uniwersytetu Jagiellońskiego (2000) i Katolickiego Uniwersytetu im. Pétera Pázmánya w Budapeszcie na Węgrzech (2002).
W 1998 został kawalerem Orderu Uśmiechu (1998) i członkiem honorowym Polskiej Akademii Umiejętności. Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski wyróżniło go tytułem Małopolanina Roku 2000. W 2005 uzyskał godność Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej oraz został laureatem Złotego Hipolita. W 2012 Instytut Pamięci Narodowej przyznał mu nagrodę Świadek Historii. Postanowieniem prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego z 17 lutego 2014 został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Otrzymał tytuły honorowego obywatela wielu miast, m.in. Chorzowa, Wadowic, Mszany Dolnej. Za działania na rzecz pojednania polsko-niemieckiego w 2000 r. otrzymał Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą przyznany przez prezydenta Niemiec Johannesa Raua, a za wieloletnią działalność na rzecz współpracy polsko-francuskiej w 2007 r. Order Oficera Legii Honorowej.
Kardynał Macharski kierował archidiecezją krakowską przez niemal 27 lat, od grudnia 1978 do czerwca 2005 r. Jako następca kard. Karola Wojtyły kontynuował jego dzieło. Biskupim zawołaniem kard. Macharskiego były słowa „Jezu, ufam Tobie”, a z jego inicjatywy wybudowana została bazylika, a później rozbudowane Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach.
Podobnie jak Jan Paweł II zawsze starał się być blisko ludzi, zwłaszcza tych potrzebujących. W stanie wojennym walczył m.in. o prawa internowanych i ich rodzin, a w 1981 r., po zamachu na Jana Pawła II, poparł organizatorów Białego Marszu, który na znak solidarności z walczącym o życie papieżem przeszedł ulicami Krakowa. Mieszkańcy Krakowa pamiętają też, że w 2005 r., po śmierci Jana Pawła II, Kardynał razem z wiernymi czuwał niemal do rana na modlitwie pod papieskim oknem przy ul. Franciszkańskiej.
Za rządów kard. Macharskiego powstało ponad 200 parafii, wyświęcił ok. 1000 księży, przejechał ponad 2 mln km wizytując parafie, biorąc udział w uroczystościach kościelnych i świeckich. W styczniu 1990 r. reaktywował, a później doprowadził do rozbudowania działalności Caritas Archidiecezji Krakowskiej, w placówkach której pomoc znajdują chorzy, samotne matki, niepełnosprawni oraz bezdomni. Kilka razy podejmował w Krakowie papieża Jana Pawła II w czasie jego pielgrzymek do Ojczyzny.
Jedną z najtrudniejszych spraw, jaką przyszło podjąć kard. Macharskiemu był konflikt wokół umieszczenia klasztoru kontemplacyjnego Sióstr Karmelitanek Bosych w pobliżu dawnego obozu zagłady Auschwitz. Ponadto z jego inicjatywy w Oświęcimiu powstało Centrum Dialogu i Modlitwy.
Miał swoje szczególnie ukochane miejsca. Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie, poza uroczystymi celebrami, przechodził Dróżkami modląc się w samotności oraz sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach. Znany był ze swego szczególnego przywiązania do idei miłosierdzia. Świadczy o tym ogromna liczba dzieł charytatywnych, powstałych w okresie, gdy był metropolitą krakowskim.
Po przejściu na emeryturę w 2005 r. kard. Macharski zamieszkał na terenie Sanktuarium Ecco Homo św. Brata Alberta i w miarę możliwości brał udział w ważnych wydarzeniach Kościoła lokalnego.
Zmarł 2 sierpnia 2016 roku w Szpitalu Uniwersyteckim w wieku 89 lat. Został pochowany w Królewskiej Katedrze na Wawelu u stóp Konfesji Św. Stanisława.
W dniu 6 stycznia 1979 r. sakrę biskupią otrzymał od Ojca Świętego w Bazylice św. Piotra w Rzymie kard. Franciszek Macharski. Był pierwszym pasterzem konsekrowanym przez Jana Pawła II.@EpiskopatNews pic.twitter.com/iVkLM5qBNk
— Arch. Krakowska (@ArchKrakowska) January 6, 2018
Info za —> Archidiecezja Krakowska: 39. rocznica sakry biskupiej śp. Kardynała Macharskiego
Joanna Adamik | archiwum Archidiecezji Krakowskiej